تأثیر افزودن صمغ کتیرا بر ویژگی‌های فیزیکی‌شیمیایی، بافتی و حسی نان بدون گلوتن بر پایه ذرت

نویسندگان

گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز

چکیده

بیماری سلیاک یک اختلال شایع مادام­العمر با سوء جذب روده کوچک و عدم تحمل گلوتن است. تنها درمان مؤثر این بیماری، استفاده از یک رژیم غذایی فاقد گلوتن در تمام طول عمر بیمار است. یکی از چالش­های اصلی در رابطه با نان بدون گلوتن به دست آوردن ساختار مناسب و با کیفیت است. نان­های بدون گلوتن به ترکیبات پلیمری و هیدروکلوئیدها نیاز دارند تا ویژگی­های ویسکوالاستیک گلوتن را به منظور ایجاد ساختار مطلوب و نگه­داری گاز، تأمین نمایند. در این پژوهش تأثیر صمغ کتیرا در سه سطح (5/0، 25/1 و 2 درصد) و ترکیب پکتین-کتیرا در سطح 5/1 درصد (با نسبت 1:1) بر روی ویژگی­های فیزیکی­شیمیایی، سفتی و حسی نان حجیم بدون گلوتن بر پایه آرد ذرت مورد ارزیابی قرار گرفت. افزودن کتیرا و افزایش سطوح آن موجب افزایش حجم مخصوص در نان­های حاوی هیدروکلوئیدها در مقایسه با نان شاهد گردید. کمترین میزان افت پخت نان متعلق به نان حاوی 2 درصد کتیرا می­باشد که با نان­ حاوی 25/1 درصد کتیرا تفاوت معنی­داری نشان نداد. با افزودن سطوح مختلف کتیرا میزان رطوبت مغز نان ­در مقایسه با نان شاهد افزایش یافت. میزان سفتی بافت در طی نگه­داری در روزهای اول تا سوم افزایش یافت و تأثیر تیمار بر میزان سفتی نان (01/0p<) معنی­دار بود. کمترین میزان سفتی متعلق به نان حاوی 25/1 درصد کتیرا بود که با سایر نان­های حاوی هیدروکلوئیدها و نیز با نان شاهد تفاوت معنی­داری نشان نداد. هم­چنین نتایج نشان داد تأثیر تیمار بر ویژگی­های حسی غیر معنی­دار (05/0p>) بود و افزودن نسبت­های مختلف هیدروکلوئیدها موجب بهبود پذیرش کلی در ارزیابی­های حسی گردید. در مجموع با توجه به نتایج حاصله از آزمایشات مختلف و نتایج آماری بررسی شده افزودن 25/1 درصد کتیرا برای بالا بردن کیفیت نان بدون گلوتن توصیه می­شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of gum tragacanth on the physicochemical, textural and sensory properties of corn-based gluten-free bread

نویسندگان [English]

  • E Abdolalizadeh
  • M Gharakhani
ابراهیم پور ن، پیغمبردوست س ه، آزاد­ مرد دمیرچی ص و قنبرزاده ب، 1389 الف. تأثیر افزودن هیدروکلوئیدهای مختلف روی ویژگی­های حسی و بیاتی نان بدون گلوتن. مجله­ پژوهش­های صنایع غذایی، جلد 3/20 ،­ 1،  115-99.
ابراهیم پور ن، پیغمبردوست س ه و آزاد مرد دمیرچی ص، 1389ب. تأثیر افزودن پکتین، گوار و کاراگینان بر روی ویژگی­های کیفی نان حجیم بدون گلوتن. مجله­ پژوهش­های صنایع غذایی، جلد 3/20 ،­ 2، 98-85.
برزگر ح، حجتی م و جوینده ح، 1388. اثر برخی هیدروکلوئیدها بر خواص رئولوژیک خمیر و بیاتی نان باگت. فصلنامه علوم و صنایع غذایی، (3)6، 107-101.
باقری ه، محبی م و کوچکی، 1395. بررسی امکان تولیاد نان بدون گلوتن با استفاده از آرد سورگوم و صمغ­های قدومه شهری و زانتان. علوم غذایی و تغذیه، (2)13، 86-75.
پور اسماعیل ن، عزیزی م ح، عباسی س و محمدی م، 1390. فرمولاسیون نان بدون گلوتن با استفاده از گوار و آنزیم ترانس گلوتامیناز میکروبی. مجله پژوهش­های صنایع غذایی، (1)21، 81-69.
داودی ز، شاهدی باغ خندان م و کدیور م، 1392. اثر پودر کدو تنبل بر خصوصیات رئولوژیکی خمیر و خواص فیزیکی نان تافتون، ، بیست و یکمین کنگره ملی علوم و صنایع غذایی ایران، دانشگاه شیراز.
سلیمانی فرد م، خدائیان چگینی ف، نجفیان گ، صادقی ماهونک ع و خمیری م، 1391. بررسی تأثیر کفیران بر کیفیت و ماندگاری نان حجیم. مجله نوآوری در علوم و فناوری غذایی، (4)5، 65-53.
سلیمانی­فرد م، اعلمی م، مقصودلو ی و نجفیان گ، 1392. تأثیر ژل عربی به عنوان بهبود دهنده ویژگی­های رئولوژیکی خمیر آرد گندم و عامل ضد بیاتی نان بربری. مجله نوآوری در علوم و فناوری غذایی، (3)5، 11-1.
سلیمانی­فرد ب، اعلمی م، خداییان ف، نجفیان گ و خمیری م، 1393. ارزیابی ویژگی­های رئولوژیکی خمیر و عمر انبارداری نان بربری حاوی هیدروکلوئید آلژینات سدیم. مهندسی بیو سیستم ایران، (2)45، 177-169.
شاکری بروجنی ر، شاهدی م، کدیور م و وطن خواه ح، 1392. تأثیر افزودن صمغ کتیرا بر ویژگی­های حسی و بیاتی نان بدون گلوتن، بیست و یکمین کنگره­ ملی علوم و صنایع غذایی ایران، دانشگاه شیراز.
شهیدی ف، مهبی م و احتیاطی ا، 1389. تحلیل تصاویر رقمی مغز نان بربری غنی شده با آرد سویا. نشریه پژوهش­های علوم و صنایع غذایی ایران، (4)6 ، 253-247.
صحرائیان ب، حبیبی نجفی م ب، کریمی م و حدادخداپرست م ح، 1390. فرمولاسیون نان سورگوم بدون گلوتن با استفاده از صمغ کربوکسی متیل سلولز (CMC) و بالنگوشیرازی. همایش ملی صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی قوچان.
صحرائیان ب، کریمی م، حبیبی نجفی م ب، حدادخداپرست م ح، قیافه داودی م، شیخ­الاسلامی ز و نقی­پور ف، 1393. بررسی تأثیر صمغ بومی بالنگوشیرازی (Lallemantia royleana) بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی و حسی نان بربری نیمه حجیم بدون گلوتن سورگوم. فصلنامه علوم و صنایع غذایی، (42)11، 139-129.
عطای صالحی ا، رستمیان م و میلانی ج، 1390. ارزیابی بافتی و حرارتی بیاتی نان فاقد گلوتن تهیه شده از آرد ذرت و نخود. مجله علمی پژوهشی علوم و فناوری غذایی، سال سوم، 4، 40-35.
قریشی­راد س م، قنبرزاده ب و غیاثی طرزی ب، 1390. تأثیر به کارگیری هیدروکلوئیدهای گوار و کاراگینان بر ویژگی­های فیزیکی و حسی نان بربری. علوم غذایی و تغذیه، (2)8، 38-24.
ملکی گ و محمدزاده میلانی ج، 1391. تأثیر گوار، گزانتان، کربوکسی متیل سلولز و هیدروکسی پروپیل متیل سلولز بر بیاتی نان بربری. نشریه پژوهش و نوآوری در علوم و صنایع غذایی، (1)1، 10-1.
مؤیدی س، صادقی ماهونک ع، عزیزی م ح و مقصودلو ی، 1392. بررسی اثر صمغ کتیرا بر ویژگی­های کیفی نان حجیم. فصلنامه علوم و صنایع غذایی، (38)10، 112-103.
مجذوبی م، لایق ب و فرحناکی  ع، 1390. تأثیر پکتین و پکتین با اتصالات عرضی بر ویژگی­های خمیر و نان قالبی. نشریه پژوهش­های صنایع غذایی، (2)21، 207-195.
موحد س، کاکایی ا و احمدی چناربن ا، 1396. تاثیر صمغ هیدروکسی پروپیل متیل سلولز بر خواص کیفی نان باگت بدون گلوتن بر پایه مخلوط مساوی آرد ذرت و آرد سیب زمینی. نشریه پژوهش­های علوم و صنایع غذایی، (4)13، 583-575.
AACC International, 2000. Approved Methods of the American Association of Cereal Chemists 10th Ed. The Association: St. Paul, MN.
BiliaderisCG, Lzydorczyk MSand Rattan O, 1995. Effect of arabinoxylans on bread-making quality of wheat flours. Food chemistry 53: 165-171.
Demirkesen I, Mert B, Sumnu G and Shahin S, 2010. Rheological properties of gluten-free bread formulations. Journal of food Engineering 96: 295-303.
Arendt EKand Dall Bello F, 2008. Gluten-free cereal products and beverages. Food science Technology international series, Ireland.
Eduardo M, Svanberg U and Ahrne L, 2014. Effect of hydrocolloids and emulsifiers on baking quality of composite cassava-maize-wheat breads. International Journal of food science 2014: 1-9.
Gambus H, Nowotna A, Ziobro R, Gumul D and Sikora M, 2001. The effect of use guar gum with pectin mixture in gluten-free bread. Electronic Journal of Polish Agricultural Universities 4(2): 1-13.
Guarda A, Rosell CM, Benedito C and Galotto MJ, 2004. Different hydrocolloids as bread improvers and antistaling agents. Food hydrocolloids 18: 241-247.
Lazaridou A, Duta D, Papageorgiou M, Belc N and Biliaderis CG, 2007. Effects of hydrocolloids on dough rheology and bread quality parameters in gluten-free formulations. Journal of food Engineering 79: 1033-1047.
Movahed S, Mirzaei M and Ahmadi Chenarbon H, 2014. Evaluation of additional carboxy methyl cellulose and k-carrageenan gums on the qualitative properties of gluten-free toast breads. Journal of food biosciences and technology 4(2): 45-56.
Mohammadi M, Azizi MH, Neyestani TR, Hosseini Hand Mortazavian AM, 2014 a. Development of gluten-free bread using guar gum and transglutaminase. Journal of industrial and engineering chemistry 21: 1398-1402.
Mohammadi M, Sadeghnia N, Azizi MH, Neyestani TR and MortazavianAM, 2014 b. Development of gluten-free flat bread using hydrocolloids: xanthan and cmc. Journal of industrial and engineering chemistry 20: 1812-1818.
Maghaydah S, Abdul-Hussain S, Ajo R, Tawalbeh Y andAlsaydali O, 2013. Utilization of different hydrocolloid combinations in gluten-free bread making. Food and Nutrition sciences 4: 496-502.
Moreira R, Chenlo F and Torres MD, 2013. Effect of chia (Sativa hispanical.) and hydrocolloids on the rheology of gluten- free doughs based on chestnut flour. Food Science and Technology 50: 160-166.
Naji-Tabasi S and Mohebbi M, 2015. Evaluation of cress seed gum and xanthan gum effect on macrostructure properties of gluten-free bread by image processing. Journal of Food Measurement and characterization 9: 110-119.
PeighambardoustH, Ebrahimpour N, Olad GHaffari A and Azadmard Damirchi S, 2011. Effect of pectin, guar and carageenan on quality parameters and staling of gluten-free pan bread. Journal of food Science and Engineering 1: 226-236.
Rosell CM, Rojas JA and Benedito de Barber C, 2001. Influence of hydrocolloids on dough rheology and bread quality. Food hydrocolloids 15: 75-81.
Sciarini LS, Ribotta PD, Leon AE and Perez GT, 2010. Effect of hydrocolloids on gluten-free batter properties and bread quality. International Journal of food Science and Technology 45: 2306-2312.
Sciarini LS, Perez GT, De Lamballerie M, Leon AE and Ribotta PD, 2012. Partial-baking process on gluten-free bread: Impact of hydrocolloid addition. Food bioprocess technology 5: 1724-1732.
Sabanis C and Tzia C, 2011. Effect of hydrocolloids on selected properties of gluten-free dough and bread. Food science and technology international 17: 279-291.